W obecnych czasach wiele dzieci przejawia problemy z koncentracją i skupieniem uwagi. Co jest tego przyczyną? Jednym z powodów może być nadmierne korzystanie z telefonu, komputera, czy telewizji. Podczas przeglądania np. mediów społecznościowych nasza uwaga zatrzymywana jest na maksymalnie kilka sekund na jakimś filmiku, czy zdjęciu, po czym szybko przewijamy stronę dalej. Niejednokrotnie występuje również sytuacja, gdzie oglądamy jednocześnie film i sprawdzamy powiadomienia na naszym telefonie, czy jemy posiłek przy włączonym telewizorze. W ten sposób nasza uwaga tak naprawdę nie jest skierowana na jednej rzeczy w 100%, co powoduje również wyczerpywanie się funkcji poznawczych.
Większość dzieci przyzwyczajona jest do tego, że podczas wykonywania różnych czynności w tle gra telewizor. Nawet podczas zabawy pozostają czujne, czy na ich telefon nie przyjdzie kolejne powiadomienie. Takie rozpraszacze sprawiają, że dzieci mają ogromne problemy z koncentracją wyłącznie na jednym zadaniu. Warto zadbać o to, aby od najmłodszych lat nasze dzieci uczyły się higieny pracy i odpoczynku. Aby wiedziały, jak efektywnie pracować i skutecznie regenerować swój umysł i zasoby poznawcze.
Jeśli zauważasz u swojego dziecka m.in. podczas odrabiania lekcji, czy nauki problemy ze skupieniem wypróbuj przedstawione przeze mnie poniżej propozycje:
Organizacja miejsca pracy
To, w jakich warunkach pracuje nasze dziecko, jest szczególnie ważne. Jeśli mamy taką możliwość, zadbajmy o to, aby w szkole dziecko siedziało w pierwszej lub drugiej ławce, najlepiej w środkowym rzędzie. Razem z nim powinien siedzieć spokojny uczeń, jednak nie najlepszy przyjaciel. Wyeliminuje to ryzyko zbytniego rozproszenia uwagi. W domu natomiast dobrze, aby biurko dziecka było ustawione przodem do pustej ściany.
To, co znajduje się na ławce/biurku dziecka jest równie istotne. Powinny znajdować się tam wyłącznie przedmioty niezbędne do nauki, czy odrabiania lekcji np. podręcznik, zeszyt, długopis. Wyeliminujmy wszystko w zasięgu ręki i wzroku, co mogłoby rozproszyć uwagę dziecka.
Odpowiednie wprowadzenie do pracy
Z pewnością nawet nam dorosłym ciężko jest skupić się na wykonywaniu pracy, gdy w tle gra telewizor, dzieci krzyczą, a my do tego mamy za sobą ciężki i stresujący dzień. Warto zadbać o to, aby przed odrabianiem pracy domowej, czy nauką dziecko miało czas na wyciszenie i uspokojenie swoich emocji. W biegu, krzyku i stresie z pewnością nie zrobi zbyt wiele.
W tym celu możecie wykorzystać techniki uważności i spokojnego oddechu. Niektóre z nich opisywałam w moich poprzednich artykułach:
Skupienie się na tym, co tu i teraz i uspokojenie oddechu pozytywnie wpłynie na cały układ nerwowy naszego dziecka. Pozwoli mu się wyciszyć i być gotowym, by skoncentrować się na zadaniu. Nauka uważności może również pomóc w radzeniu sobie z trudnymi emocjami wynikającymi np. z niemożności rozwiązania trudnego zadania i związaną z tym irytacją. Dzięki wyciszeniu i spokojnemu wykonywaniu zadań, nasze dziecko w przyszłości może podchodzić do nich chętniej i odważniej.
Dodatkowo możecie wspólnie zastanowić się, co waszemu dziecku przeszkadza, a co pomaga w skupieniu i efektywnej nauce. Wypiszcie wasze pomysły na kartce i powieście w widocznym miejscu. Dzięki temu dziecko będzie mogło w każdej chwili spojrzeć na listę i przypomnieć sobie sposoby na lepsze skupienie się. Oprócz tego reszta domowników będzie wiedziała, co nie służy waszemu dziecku i czego powinni unikać, aby go nie rozpraszać.
Kontrolowanie i planowanie pracy dziecka
Aby koncentracja na zadaniu była skuteczna, ustalcie jasny plan działania. Zastanówcie się, jakie zadania należy wykonać priorytetowo, a jakie możecie odłożyć na później. Rozplanowanie całego tygodnia i rozłożenie zadań sprawi, że dziecko nie będzie przytłoczone nadmiarem pracy, a co za tym idzie, będzie mogło efektywniej skupić się na konkretnych zadaniach. Zostawcie wasz plan w widocznym miejscu, aby dziecko mogło do niego szybko sięgnąć i wiedzieć, co je czeka.
Oprócz zaplanowania konkretnych zadań istotne jest dzielenie ich na etapy np. jeśli dziecko ma wykonać prezentację, ustalcie, że:
przez 15 minut (czas dostosujcie do możliwości dziecka) dziecko będzie wyszukiwało informacji na dany temat
po upływie czasu zrobi sobie 5 minutową przerwę
przez następne 15 minut spróbuje przenosić najważniejsze informacje do prezentacji… i tak dalej…
Jak pokazały badania (Dora, van Hooff, Geurts, Kompier, Bijleveld, 2021) osoby, które korzystały z telefonów podczas krótkich przerw w pracy, tak naprawdę nie odpoczywały. Było wręcz przeciwnie, badani czuli się jeszcze bardziej zmęczeni i znudzeni niż przed skorzystaniem z telefonu. Tak więc, aby przerwy między zadaniami były jak najbardziej skuteczne, zadbajcie o to, aby dzieci w tym czasie nie spędzały czasu przed ekranem. To pozwoli pozostać im w skupieniu, jednocześnie mając chwilę na odpoczynek i regenerację. Szczególnie pomocny może okazać się minutnik. Dziecko nie będzie musiało myśleć o kontrolowaniu czasu i będzie mogło skupić się na wykonywanym zadaniu.
Zadbajcie o odpowiednią motywację
W związku z tym, że dziecko wykazuje trudności ze skupieniem się, odrabianie prac domowych, czy nauka może mu się wyjątkowo źle kojarzyć. W takich sytuacjach warto zadbać o to, by nasze dziecko miało odpowiednią motywację do wykonywania zadań. Możecie wykorzystać pomysł z książki, którą ostatnio recenzowałam (Miller, 2022), jakim jest stworzenie słoika nagród.
Na trzech kawałkach taśmy napiszcie nagrody, które dziecko chciałoby otrzymać. Następnie przyklejcie je na różnych wysokościach słoika. Ustalcie, co będziecie do niego wrzucać. Powinny to być małe przedmioty np. guziki, kamyczki, czy monety.
Za każdym razem, gdy dziecko rozpocznie i zakończy odrabianie lekcji, niech wrzuci po jednym przedmiocie do słoika. Gdy ten, zapełni się na tyle, by przedmioty w środku dosięgały do pierwszej taśmy, wręczcie dziecku nagrodę.
Zaangażowanie dziecka w stworzenie takiego słoika i wymyślenie nagród pozytywnie wpłynie na jego motywację zarówno do rozpoczynania, jak i kończenia prac domowych, czy nauki. Wrzucanie i zapełnianie słoika będzie dla niego świetną zabawą, z łatwością też będzie mogło monitorować swoje postępy i widzieć namacalne korzyści z przykładania się do lekcji.
Pamiętaj jednak, aby uprzedzić dziecko, by nie wykonywało swoich zadań zbyt szybko. Ekscytacja związana z zapełnianiem słoika może sprawić, że dziecko będzie chciało jak najszybciej zakończyć swoje prace i wrzucić kolejny przedmiot. Wytłumaczcie zasady i poinstruujcie, że liczy się nie tylko samo ukończenie zadania, lecz także jakość jego wykonania. Oczywiście, jeśli w pracy domowej, czy nauce coś się nie uda, nie każcie za to dziecka. Doceńcie jego wkład i wysiłek!
Źródła:
Jeśli masz jakieś pytania, czy trudności lub zauważasz u swojego dziecka nadmierne problemy z koncentracją uwagi, zapraszam Cię na moje konsultacje online w formie wideo, audio lub chat.
Wszystkie artykuły pojawiające się na blogu wrzucam również na mojego Instagrama i Facebooka w formie przystępnych infografik. Zaobserwuj mnie, po więcej ciekawych treści!
Wciąż wokół ADHD krąży wiele mitów i stereotypów. Niejednokrotnie spotykam się z przekonaniem, że jeśli ktoś ma dużo energii i jest ruchliwy, to znaczy, że ma ADHD. Zaburzenie to jest jednak bardziej złożone i warto przyjrzeć mu się bliżej...
Uważność, inaczej mindfulness ćwiczona codziennie, nawet przez 5 minut
może przynieść wiele korzyści zdrowotnych. Może pomóc Ci w uspokojeniu
emocji, zredukowaniu stresu i odegnaniu niepożądanych myśli...
Po ukończeniu studiów psychologicznych i zderzeniu się z rzeczywistością
uświadomiłam sobie, jak wiele tematów zostało pominiętych podczas tych
pięciu lat. Szczególnie w zakresie psychologii dzieci i młodzieży...
Dzisiaj chciałabym się podzielić z Wami kilkoma wspierającymi słowami, które warto przekazać naszym dzieciom (i nie tylko).
Te zdania mają ogromną moc. Wpierają w trudnych momentach i pozwalają budować poczucie własnej wartości.
Warto wypowiadać je często i konsekwentnie, aby nasze dzieci czuły się pewne siebie i wiedziały, że zawsze mają wsparcie...
Jest to kolejna propozycja przedstawiona na moim profilu, która pomoże Wam przeprowadzić trudną rozmowę na temat rozwodu.
Rozmowa z dzieckiem na temat rozwodu rodziców nie należy do najłatwiejszych, szczególnie, gdy musimy ją przeprowadzić z dzieckiem w wieku przedszkolnym i nie do końca wiemy, jak ubrać niektóre rzeczy w słowa. Ostatnio pisałam o tym, jak przeprowadzić taką rozmowę. Dodatkowo, w tym trudnym momencie wspomóc nas może książeczka.
Okres rozstania i rozwodu rodziców jest ciężki nie tylko dla dorosłych, lecz także dla dzieci. Nie zapominajmy, że już najmłodsze dzieci wyczuwają konflikty w domu i zmianę nastroju, nawet jeśli nie potrafią tego zdefiniować
