Samoocena w codziennym życiu odgrywa kluczową rolę. Może ona dotyczyć zarówno aktualnie posiadanych przez nas właściwości fizycznych i psychicznych, jak i naszych potencjalnych możliwości. Realistyczna opinia o samym sobie pozwala na adekwatne określenie swoich słabych i mocnych stron. Pomaga również w wyznaczaniu celów, osiąganiu sukcesów i zmniejszaniu ryzyka porażek. Jeśli zaczniemy pomagać naszemu dziecku od najmłodszych lat budować jego samoocenę, zaowocuje to w przyszłości.

W związku z tym, przedstawiam Ci 5 sposobów na to, jak podnieść samoocenę Twojego dziecka.

1. Zróbcie listę swoich mocnych stron

Mocne strony jest to coś, co przychodzi nam łatwo i naturalnie. Każdy z nas ma różne mocne strony i warto pokazać to dziecku. Dzięki temu zdobędzie świadomość, że każdy z nas jest inny i to jest ok. Pokaże mu również, jak wiele mocnych stron posiada i jak wiele dzięki nim może osiągnąć.

Wypiszcie na kartce jak najwięcej swoich mocnych stron. Możecie wypisać najpierw swoje pomysły, a później wymieńcie się kartkami. Ty zapisz mocne strony swojego dziecka, a dziecko wypisze Twoje. Później możecie odrysować na papierze swoje dłonie, wyciąć je i na każdym palcu wypisać swoich 5 ulubionych mocnych stron. Dłonie powieście w widocznym miejscu tak, aby dziecko w każdej chwili mogło na nie spojrzeć i przypomnieć sobie o swoich zaletach.

2. Wprowadźcie dziennik sukcesów

Częste sukcesy, ale także umiejętność ich dostrzegania przyczyniają się do uformowania wysokiej i realistycznej samooceny. Stanowi ona cenny kapitał na przyszłość, ale także zwiększa odporność na przyszłe niepowodzenia i pozytywnie wpływa na radzenie sobie ze stresem i trudnościami. Postarajcie się, codziennie wieczorem zapisać przynajmniej jeden sukces. Nie muszą to być od razu wielkie rzeczy. Zacznijcie od drobnostek np. jeśli twoje dziecko jest niejadkiem, jako sukces możecie zapisać zjedzenie całej kanapki na śniadanie. Innym przykładem może być pożyczenie ołówka od kolegi z klasy, w momencie, gdy twoje dziecko jest nieśmiałe.

Dobrą praktyką jest to, aby popatrzeć na nasze sukcesy z dystansu. Pod koniec tygodnia np. w niedzielę wieczorem usiądźcie i wspólnie przyjrzyjcie się sukcesom osiągniętym w tym tygodniu. Pozwoli to na pokazanie dziecku, jak wiele osiąga codziennie i w skali tygodnia. Dzięki dziennikowi sukcesów nauczy się także dostrzegania małych czynności, które warto postrzegać jako sukces, a niejednokrotnie są pomijane lub przykrywane niepowodzeniami. Możecie skorzystać z darmowej grafiki, którą stworzyłam. Drukujcie ją co tydzień i śmiało uzupełniajcie każde pole. Spraw, aby to była przyjemność dla twojego dziecka.

3. Wprowadź empatię do samego siebie

Nasze życie nie składa się wyłącznie z pasma sukcesów. I dobrze. Dzięki porażkom, czy niepowodzeniom możemy stawać się lepsi. Popełnianie błędów i ich świadomość jest równie ważna w procesie budowania wysokiej samooceny. Dzięki temu staje się ona realistyczna, a my nie przeceniamy własnych możliwości. Niejednokrotnie jednak, w obliczu niepowodzeń dzieci są na siebie złe i zaczynają mówić o sobie samych w negatywny sposób np.:

"Jestem głupi/głupia"

"Jestem beznadziejny/beznadziejna"

"Nigdy mi się nic nie udaje"

W takich chwilach warto zatrzymać dziecko i uczyć je empatii do samego siebie. Polega to na zaakceptowaniu występowania niepowodzeń w naszym życiu i zastąpieniu negatywnych myśli empatią np. zamiast myśleć o złej ocenie, warto dać sobie przestrzeń na to, że dziecko być może było chore przez ostatni tydzień i nie miało siły, by odpowiednio przygotować się do sprawdzianu.

Na początku może być to trudne. Najczęściej o wiele łatwiej jest być nam empatycznym w stosunku do drugiej osoby, niż do samych siebie, dlatego mogę zaproponować Ci następujące ćwiczenie.

Następnym razem, gdy dziecko po porażce będzie wypowiadało się o sobie źle, powiedz mu:

"Co byś powiedział/a swojemu najlepszemu przyjacielowi, gdyby był w tej samej sytuacji co ty?"

Gdy przedstawi rady dla swojego przyjaciela, skierujcie je do dziecka. Pokażcie, że warto być wyrozumiałym i empatycznym dla samego siebie. Możecie również wspólnie zastanowić się, co zrobić następnym razem, aby uniknąć podobnej sytuacji, przez którą dziecko źle mówiło o sobie. To mu pokaże, że z każdej sytuacji jest jakieś wyjście, a porażki to tylko okazje do tego, by uczyć się na swoich błędach.

4. Doceniaj wkład i wysiłek dziecka, a nie tylko efekty

Wyobraź sobie, że ciężko pracowałeś/łaś nad jakimś projektem w pracy. Poświęciłeś/łaś na jego przygotowanie wiele godzin, zrobiłeś/łaś co w twojej mocy, aby wyszedł jak najlepiej, a jednak Twój szef jest z niego niezadowolony. Po prezentacji projektu jedyne co mówi to to, że efekt jest niezadowalający i natychmiast masz poprawić cały projekt!

Jak się wtedy czujesz?

Co myślisz?

Jakie słowa cisną Ci się na usta?

Dokładnie tak samo może poczuć się twoje dziecko, które pomimo starań nie osiągnęło satysfakcjonującego efektu. Przyjmijmy sytuację, że dziecko przez kilka dni uczy się do sprawdzianu z matematyki, jednak okazuje się, że dostało z niego 3. Gdy przychodzi powiedzieć Ci o ocenie a ty, jedyne co robisz, to okazujesz niezadowolenie z tego, że nie dostał 5.

Oczywiście nie każę Ci być zadowolonym z nieco słabszej oceny. Masz prawo pragnąć, aby Twoje dziecko osiągało lepsze wyniki. Jednak czas na krytykę, czy uwagi przyjdzie później. Wieczorem, gdy emocje opadną, możecie wspólnie pomyśleć, co zrobić, aby poprawić sytuację. Natomiast teraz doceń dziecko za to, ile czasu poświęciło na przygotowanie się do testu. Doceń, że na pewno starało się dostać jak najlepszą ocenę. W ten sposób pokażesz, że praca sama w sobie również jest wartością, a w życiu nie liczy się tylko i wyłącznie sukces. To sprawi, że następnym razem dziecko nie zniechęci się tak szybko, gdy efekty wykonanej pracy nie spełnią jego oczekiwań.

5. Zadbaj o własną samoocenę

Przyjmuje się, że osobowość człowieka kształtuje się do około 18 roku życia. W tym czasie, dzieci i nastolatkowie kształtują obraz świadomego Ja, który składa się na dwa elementy: samowiedzę oraz samoocenę. Początki budowania tych dwóch komponentów pochodzą przede wszystkim z informacji dostarczanych przez otoczenie i osoby znaczące oraz z obserwacje relacji między nimi. To pokazuje nam, jak kluczowe jest to, co sądzimy i jak mówimy sami o sobie. Jeśli sami nie zadbamy o to, aby mówić o sobie dobrze, być dla siebie wyrozumiałym, troskliwym i akceptować swoje słabości - naszemu dziecko może być bardzo trudno zrobić to samo.

Źródła:

Jędrzejewska, A. (2016). Samoocena dziecka–źródła i komunikaty weryfikujące. Zeszyty Naukowe Zbliżenia Cywilizacyjne, 12(1), 144-161.

Zbonikowski, A. (2010). Społeczne oddziaływania defaworyzujące a poczucie własnej wartości dzieci i młodzieży. Psychospołeczne uwarunkowania defaworyzacji dzieci i młodzieży, red. Krzysztof Horszel, Renata Szczepanik, Andrzej Zbonikowski, Daria Modrzejewska. Warszawa: Difin.

Jeśli masz jakieś pytania lub trudności, zapraszam Cię na moje konsultacje online w formie wideo, audio lub chat.

Wszystkie artykuły pojawiające się na blogu wrzucam również na mojego Instagrama i Facebooka w formie przystępnych infografik. Zaobserwuj mnie, po więcej ciekawych treści!